Exit Top Gun

Taranis heet hij, naar de Keltische god van de donder, maar als het even meezit moet hij het luchtgevecht van zijn macho aura ontdoen. Het prototype van het Britse defensiebedrijf BAE Systems, vandaag onthuld in het Britse Warton, is niet het eerste onbemande militaire vliegtuig.
Dat zijn de Predators en andere propelloraangedreven drones die al jaren vanuit de lucht filmen, schieten en bombarderen in Irak en Afghanistan.Taranis, met zijn straalmotor en voor de radar onzichtbare stealth-technologie, moet het ook tegen andere vliegtuigen op kunnen nemen in luchtgevechten, de dog fights dit tot nog toe voorbehouden waren aan de elitepiloten in F-16’s, Sukhois, Gripens, Rafales en -wie weet ooit nog- JSF F35-jachtvliegtuigen.
Maar als het aan BAE ligt, is over een paar jaar  ook de straaljagerpiloot gewoon een ’s ochtends inloggende kantoorpik geworden, en misschien zelfs dat niet: onderzoekers maken zich nu al zorgen over de aangekondigde autonome modus, waarin het robotvliegtuig zelf doelen selecteert en aanvalt. De piloot mag dan achteraf controleren of er geen burgers in plaats van vijanden op de korrel genomen worden.
Testvluchten moeten in 2011 beginnen.

beeld: BAE Systems

De wereld volgens Planck

Het eerste plaatje van het hele heelal volgens Planck, de microgolfstralingstelescoop die de Europese ruimtevaartorganisatie ESA vorig jaar lanceerde. In het midden is duidelijk de schijf te zien van de melkweg, ons eigen melkwegstelsel, maar boven die ‘evenaar’ is een groot deel van de straling afkomstig van het licht van niet al te lang na de oerknal, de Cosmic Microwave Background, eindeloos opgerekt doordat het heelal 13,7 miljard jaar uitdijde.

beeld: ESA/ LFI & HFI Consortia

Rat in Slang

Mooi voorbeeld van een diervriendelijk onderzoek, voor de slang dan: een MRI-tomografie van een python die net een rat heeft verorberd. Henrik Lauridsen en Kasper Hansen van de Universiteit van Aarhus in Denemarken vertoonden deze spectaculaire beelden op de bijeenkomst van de Society of Experimental Biology in Praag. Met de beelden stelden ze vast dat het hart van de slang tijdens het verteren van zijn slachtoffer met een kwart in volume toenam, waarschijnlijk omdat verteren ook energie kost.

via Daily Mail (waar ook meer beeld, en video)

beeld: Universiteit Aarhus

Zwaartekaart

Dit is een ongekend gedetailleerde kaart van het zwaartekrachtsveld van de aarde, gemaakt door de Europese satelliet GOCE, die sinds vorig jaar zijn nogal lage (254,9 km hoog) baantjes om de aarde trekt.

De zwaartekracht is niet overal precies hetzelfde: in de Indische Oceaan, waar miljoenen jaren geleden het Indiase subcontinent lag, is hij uitzonderlijk laag. Het zeeniveau daarom wel honderd meter lager dan gemiddeld, wat hier als blauw te zien is. De extra massa van de Himalaya, ontstaan toen dat continent met Azië botste, geeft juist extra zwaartekracht (groen tot rood).

De ‘geoïde’ op deze kaart geeft de fictieve zeestand aan als er geen stromingen, wind of golven zouden zijn. Door het verschil met het echte zeeniveau in kaart te brengen kunnen oceanografen de invloed van stromingen aflezen. Geologen zijn meer geïnteresseerd in magmastromen onder de aardkorst, die ook invloed hebben op de geoïde, net als de massa van ijskappen op Antarctica en Groenland.

beeld: ESA

(PS Hetzelfde plaatje, met precies dezelfde kop, stond op 3 juli in de Volkskrant. Een dag na de Intermediair-deadline. Au. )

Zuiderlicht

Astronauten aan boord van het Internationaal Ruimtestation schoten op 24 mei deze foto van het zuiderlicht, ofwel Aurora Australis, boven de Indische Oceaan in de richting van Antarctica. Net als het noorderlicht ontstaat dat als geladen deeltjes afkomstig van een uitbarsting op de zon, geleid langs aardmagnetische velden, botsen met de atmosfeer. De groene kleur is afkomstig van botsingen met zuurstofatomen.

beeld: ISS, crew 23

Splijtende aarde

Afgelopen zondag ontstond dit gapende gat in Guatemala City, de hoofdstad van Guatemala, waarin twee gebouwen verdwenen en voorzover bekend geen mensen. In 2007 werden drie mensen opgeslokt door een vergelijkbaar gat, ontstaan doordat rioolwater de kalkbodem had opgelost. De tropische storm Agatha heeft in het land tot flinke regenval geleid, en al meer dan honderd mensenlevens gekost.

(via Dot Earth/New York Times beeld regering van Guatemala)

Groeispurtjaarring

Om als beginnende tropische boom uit te groeiten tot woudreus heb je de aanzienlijke  mazzel nodig dat een buurboom omvalt, zodat er genoeg licht op je  schijnt om door te stoten naar het bladerdak.
Dat blijkt uit onderzoek naar de diktes van jaarringen van vijf tropische bomen, waaronder deze Boliviaanse Peltogyne heterophylla, gefotografeerd door boomringenonderzoekster Danaë Rozendaal, die 3 februari promoveerde aan de Universiteit Utrecht.
Hoge bomen hadden een jeugdige groeispurt doorgemaakt die zonder overvloedig licht mogelijk was geweest, bleek uit haar metingen. Ook groeien de jonge  boompjes tegenwoordig sneller dan honderd jaar geleden, waarschijnlijk door het hogere CO2-gehalte in de atmosfeer.

foto: Danaë Rozendaal, Universiteit Utrecht

Bloedvat van tie-wraps

Het groeien van entdotheelcellen, de cellen aan de binnenkant van bloedvaten, is in deze foto verbeeld met 74 duizend tie-wraps. Die zijn door geduldig om een skelet geknoopt, waarvan de vorm weer afkomstig was van een computersimulatie van de groei van een bloedvat.  De foto van de installatie, waar bezoekers in rond kunnen lopen, is de winnende inzending in de Science & Egineering Visualisation Challenge van het tijdschrift Science en de Amerikaanse National Science Foundation.

Beeld: Peter Lloyd Jones, Andrew Lucia, Annette Fierro, and Jenny E. Sabin,University of Pennsylvania’s Sabin + Jones Lab Studio

Nervennetwerk

Distributienetwerken werken het best als ze een boomstructuur hebben, met steeds fijnere vertakkingen, of het nou gaat om kanalen voor plantensappen in bladeren, rivieren of wegennetwerken. Maar als er grote fluctuaties in de aanvoer zijn, of grote kans op schade, bevatten optimale netwerken ook steeds meer terugvoerende lussen om punten via meerdere routes te bereiken, toonden berekeningen van Francis Corson en collega’s aan (Physical Review Letters). Proefjes met lichtgevende stoffen in het nervennetwerk van een citroenblad lieten zien dat dat netwerk inderdaad op die manier de gevolgen van schade beperkt (zie onderaan de voorgaande link voor intrigerende videobeelden).

E. Katifori/Rockefeller University

Gure Beringstraat

IJzig beeld voor wie hier in Nederland al zit te rillen: satellietfoto’s van de Beringstraat in Januari, gemaakt door de spectroradiometer MODIS aan boord van on NASA’s Terra-satelliet. Via NASA’s Earth Observatory.

foto: NASA image courtesy Jeff Schmaltz, MODIS Rapid Response Team at NASA GSFC.